есдүгээр сар

Сибирийн ан амьтад: араатанууд ба тэдний хөөрхөн дүү нар

Сибирийн өвөрмөц бүс нутагт ямар олон төрөл зүйлийн үзэсгэлэнтэй амьтад амьдардаг тухай бүлэг...

Сибирь онгон дагшин байгалиараа алдартай. Түүний өргөн уудам газар нутаг нь ховор, гайхалтай амьтдын өлгий нутаг юм. Өнөөдөр бид бүс нутгийн хатуу ширүүн нөхцөлд тэдний дэргэд амьдардаг махчин амьтдын хамгийн тод төлөөлөгч, хөөрхөн амьтдын тухай ярих болно.

Магадгүй Сибирийн хамгийн алдартай махчин бол хүрэн баавгай бөгөөд ардын үлгэр, домгийн гол дүр юм. Асар том биетэй, маш их хүч чадалтай тул түүнийг араатны хаан гэдэг. Баавгай бараг бүх юмыг иддэг: ихэнхидээ ургамлын гаралтай хоол хүнс буюу үндэс, жимс, царсны боргоцой, өвс ургамлыг зооглодог. Мөн шавж, төрөл бүрийн мэрэгч амьтдыг идэх дуртай. Хүрэн баавгайг харахад хөдөлгөөн багатай мэт боловч 55 км/цаг хүртэл хурдлах чадвартай байдаг. Тэд хүнтэй уулзахаас зайлсхийдэг, бидний хувьд хамгийн том аюул бол эхийн зөн совинтой бамбарууштай эвш, мөн өвөл сэрсэн баавгай юм.

Маш ухаалаг, сүргээрээ амьдардаг чоно л сибирийн баавгайнуудаас илүү аюултай байж чадна. Тайгын чоно нь тундрт амьдардаг чонотой харьцуулбал илүү бараан, жижиг биетэй байдаг. Чоно нь сүрэглэн амьдардаг ба зиндаагаа хатуу чанд баримтладаг. Ихэвчлэн бүх гишүүд удирдагчаа дуулгавартай дагадаг бөгөөд дунд шатлалын чононууд, гадуурхагдсан буюу доод шатлалын чононууд байдаг, мөн эцэг эх нь ан хийж байх хооронд залуу чононууд асрагч хийж ахмадуудынхаа даалгаснаар үр удмаа хардаг. 10–15 чоно хамт анд явдаг бөгөөд хандгай гэх мэт өөрөөсөө хамаагүй том олзыг амархан унагааж чаддаг. Чоно хамгийн түрүүнд сул дорой, өвчтэй амьтдыг барьдаг тул түүнийг байгалийн шалгарлын хуулийг дэмждэг ойн цэвэрлэгч гэж нэрлэдэг.

Өөр нэг аймшигтай амьтан бол зэрлэг гахай юм. Хос туурайтан том амьтад ямар ч хоол хүнсийг иддэг бөгөөд хээрийн бүсэд суурьшихыг илүүд үздэг. Дундаж жин нь 200 кг байдаг. Ороо нь орсон үед зэрлэг гахайтай тааралдах нь аюултай, учир нь тэд хүн рүү дайрч магадгүй юм.

Хэрэв бид хамгийн үзэсгэлэнтэй, сүрлэг араатан амьтдын тухай ярих юм бол эдгээр нь устах аюулд өртсөн Амурын бар гэдэг нь гарцаагүй юм. Зарим тооцоогоор одоо зэрлэг байгальд 500 гаруй л тоо толгой үлдсэн байна. Сибирийн билиг тэмдэг болсон энэхүү амьтан нь дэлхийн хамгийн том бар бөгөөд 300 гаруй кг жинтэй, хүйтэн нөхцөлд амьдрах чадвартай цорын ганц бар юм. Зөвхөн энэ дэд зүйлийн хэвлийн хэсэгт өөхний тусгай давхарга байдаг бөгөөд энэ нь түүнийг хүйтнээс хамгаалдаг. Амурын бар нь ганцаараа амьдардаг ба зүүн өмнөд Сибирийн алслагдсан ойд нутагшдаг. Гэндүү нь 600-800 км2 эзэмшил газраа сайтар хамгаалдаг. Ан хийхдээ энэ хэрцгий махчин амьтан бол жинхэнэ мэргэжилтэн юм. Энэ амьтан нь буга, зэрлэг гахай, хандгай, жижиг сүүн тэжээлтэн зэргийг ангадаг боловч загас эсвэл мэлхийг ч иддэг. Бар ихэвчлэн ангийн олзоо усны ойролцоо аваачдаг ба үлдэгдлийг нь найдвартай газарт хадгалдаг. Хүн рүү маш ховор тохиолдолд дайрдаг.

Сибирийн хаски бол зэрлэг амьтан биш бөгөөд чукоткийн уугуул иргэд цаа буга хариулах зорилгоор үржүүлсэн тусгай үүлдрийн нохой юм. Тэдний ноос нь -50...-60 ° C хүртэл температурт дулааныг хадгалахад зориулагдсан. Тэдний ноос нь -50...-60 ° C хүртэл температурт дулааныг хадгалахад зориулагдсан. Эдгээр амьтад нь маш нийтэч, нөхөрсөг, гэхдээ зөрүүд, бие даасан зан чанартай, тэдний мэдрэмж нь өндөр хөгжсөн, ан агнуурын зөн совинтой байдаг тул олзны байршлыг зөв тогтоох чадвартай.

Хэрэв дэлхийн хамгийн хөөрхөн амьтдыг шалгаруулах уралдаан зохиогддог байсан бол ялагч нь Сибирийн нисдэг хэрэм буюу хэрэмний бүлийн сэтгэл татам мэрэгч байх байсан. Эдгээр хэрэмнүүд нь жирийнхээс бага биетэй ч урд болон арын сарвуундаа сарьстай ба мөчрөөс мөчир рүү дүүлэхэд том давуу тал болдог. Модны хөндийд нуугдах дуртай бөгөөд ихэвчлэн шөнийн амьдралтай тул эдгээр өхөөрдөм амьтдын зургийг авах нь тийм ч хялбар биш юм.

Манулын царайны төрх уурлаж бухимдсан мэт харагддаг болохоор түүнийг товчхондоо ямар нэгэн зүйлд үргэлж сэтгэл дундуур байдаг муур гэж хэлж болно. Хэдийгээр түүний аймшигтай төрх, сэвсгэр үс ноос нь өөртөө итгэлтэй том араатан мэт харагдуулдаг ч өчүүхэн дуу чимээ эсвэл аюул занал түүнийг сандаргаж, яаравчлан зугтаахад хүргэдэг. Манул үдээс хойш эсвэл өглөө эрт идэвхитэй байдаг. Ихэнхидээ үнэгний үүр, хад асга дунд эсвэл хавцалын нууцлаг газарт байх дуртай. Төрөл төрөгсөдтэйгээ ч тийм ч нөхөрсөг биш учраас түүнийг талын даяанч гэдэг.

Харин илүү нийтэч, өхөөрдөм амьтан бол арктикийн буюу хойд туйлын үнэг юм. Тэд ихэвчлэн хүмүүсийн гэрийн хажуугаар эргэлдэж, идэх юм хайдаг. Өвөлдөө энэ амьтан цасан цагаан эсвэл цэнхэр өнгөтэй, зуны улиралд саарал хүрэн өнгөтэй байдаг. Арктикийн ердийн үнэгний гэр бүлд эрэгтэй, эмэгтэй, өмнөх үүлдрийн залуу эмэгчин, тухайн жилийн бамбарууд багтдаг. Үнэгний гэр бүлүүд ихэвчлэн тусдаа амьдардаг боловч колонид бас суурьшдаг. Жилийн ихэнхи хугацаанд энэ амьтан үржлийн улирал хүртэл хоол хүнс хайж тэнүүчилдэг. Арктикийн үнэг нь холимог тэжээлтэй, гол төлөв жижиг мэрэгч, шувуудаар хооллодог.

Бүгд өхөөрддөг амьтан бол хойд туйлын пика юм. Сибирийн тайга, тундрын бүсийн тал нутагт туулайн төрлийн эдгээр хөхтөн амьтад амьдардаг. Тэд бие биетэйгээ харьцахдаа эсвэл ойртож буй аюулын талаар хамаатан садандаа дуулгахдаа их чангаар шүгэлддэг болохоор ингэж нэрлэсэн. Ургамал, мөөг, жимсээр хооллодог. Эдгээр амьтад маш хөдөлмөрч, 7-р сарын сүүлээс 8-р сар хүртэл өвөлжихдөө идэх өвсийг бэлтгэдэг бөгөөд идэж чадахаасаа хэд дахин ихийг бэлддэг. Маш ичимхий, тэднийг ердийн амьдрах орчинд нь олж харахад их хэцүү, гэхдээ нэг онцлог шинж чанартай: чөлөөт цагаараа чулуун дээр эсвэл үүрнийхээ амсар дээр удаан хугацаагаар хөдөлгөөнгүй суух дуртай – энэ мөчид л гэрэл зурагчид эдгээр хөөрхөн амьтдын зургийг авч чаддаг.

Урт чихтэй зараа нь Сибирийн хамгийн дур булаам амьтдын нэг юм. Төрөл төрөгсдөөсөө урт хоншоор, чихний том дэлбээ болон хөдөлгөөний хурдаар ялгагддаг. Аюултай тулгарах үед бөмбөг шиг эвхрэлдэхээс илүү боломжтой бол зугтахыг хичээдэг. Шавж, жимс, ногоо, үрээр хооллож, мэлхий, гүрвэл агнадаг. Урт чихтэй зараа нь температурын хэлбэлзэлд сайн зохицдог бөгөөд 10 долоо хоног хоолгүй байж чаддаг.

Сибирийн амьтны аймаг нь цаг уурын эрс тэс нөхцөл байдлаас үл хамааран үнэхээр баялаг, олон янз байдаг. Энэ нутагт маш олон дур булаам амьтад амьдардаг бөгөөд нэгэн зэрэг аюултай, үзэсгэлэнтэй амьтад байдаг гэдгийг та мэдэх үү?